St. Elisabethsvloed

Inhoudsopgave 

Voorwoord

1. De Sint Elisabethsvloed van 18 en 19 november 1421. Het retabel  
1.1. Een beeld van de overstroming van de Grote Waard in 1421 
1.2. Bespreking van het Dordtse retabel
1.3. Latere afbeeldingen
1.4. De localisering en datering van het Dordtse retabel
1.5. Samenvatting

2. Een blik op de Grote Waard
2.1. Naam en vorming
2.2. Agrarische mogelijkheden op de veengrond
2.3. Turfwinning. Moernering of selnering
          2.3.1. Turfwinning (ten behoeve van brandstof)
          2.3.2. Moernering of selnering (zoutwinning)
2.4. Waterhuishouding en beheersing via sluizen
2.5. Dijkdoorbraken en wielen
2.6. Sa menvatting

3. Alarmbellen voorafgaande aan de Sint Elisabethsvloed van 1421
3.1. Inleiding
3.2. Oorzaken voor de teloorgang van de Grote Waard
3.3. Dijkinbraken en problemen bij sluizen
3.4. Samenvatting

4. Wat is er gebeurd in de nacht van 18 op 19 november 1421?
4.1. Een beeld uit een oude beschrijving
4.2. Latere getuigenissen
4.3. Latere beschrijvingen 
4.4. In één klap of in fasen?
4.5. Samenvatting

5. Wat gebeurde er na 1421?
5.1. Pogingen tot herstel van de dijken en de polders van de Grote Waard
5.2. Samenvatting

6. De bodem van de Grote Waard vanaf 18 en 19 november 1421
6.1. Archeologisch onderzoek op het Eiland van Dordt
6.2. De inbraak van zout- en zoet water
6.3. De Verdronken Grote Waard
6.4. Samenvatting

7. De situatie in de zuidwesthoek van de Grote Waard na 1421
7.1. Het Oudeland van Strijen 
7.2. Bonaventura
7.3. Ni euw-Strijen. Uiterdijk en het Land van Essche
7.4. Samenvatting

8. Informatie over enkele kerkgebouwen
8.1. Schriftelijke bronnen 
          8.1.1. Wieldrecht 
          8.1.2. Weede 
          8.1.3. Leijderkerk
8.2. Ontdekking van de resten van een kerktoren bij Dordrecht
8.3. Zichtbare en onzichtbare resten van kerkgebouwen in de zuidoosthoek van de                Hoeksche Waard
          8.3.1. De parochiekerk van Strijen
          8.3.2. Het kerkhof van Broek
          8.3.3. Het kerkhof beschreven door A.G. de Groot
          8.3.4. Het kerkhof beschreven door L. van Ollefen
8.4. Samenvatting

9. Het dorp Broek voor en na de Sint Elisabethsvloed
9.1. Etymologische verklaring van de naam ‘Broek’
9.2. Broek na 1421
9.3. Zijn er nog namen die herinneren aan Broek? 
9.4. De parochie Broek
9.5. Samenvatting

10. Het dorp Weede voor en na de Sint Elisabethsvloed
10.1. Etymologische verklaring van de naam ‘Weede’
10.2. Een beeld van het kerkdorp Weede
10.3. Het ambacht Weede
10.4. De grens van de Weede en Strijen
10.5. De parochie Weede
10.6. De ‘wacht’ bij Cillaarshoek
10.7. De parochiekerk van Weede
10.8. Samenvatting

11. Het dorp Wieldrecht voor en na de Sint Elisabethsvloed
11.1. Etymologische verklaring van de naam ‘Wieldrecht’
11.2. De grenzen van Wieldrecht
          11.2.1. De noordgrens van Wieldrecht werd gevormd door de rivier de Maas
          11.2.2. Aan de oostzijde grensde Wieldrecht aan het ambacht Twintighoeven
          11.2.3. De zuidgrens van het ambacht Wieldrecht
          11.2.4. De westgrens met het ambacht Weede
11.3. Het kerkdorp Wieldrecht
          11.3.1. De gegevens uit primaire bronnen
          11.3.2. Welke parochiekerk in ‘Putte’ kan de stenen uit Wieldrecht hergebruikt                             hebben? 
                       11.3.2.1. Weede?
                       11.3.2.2. Moerkerken (Mijnsheerenland)?
                       11.3.2.3. Strijen?
11.4. Het mysterie van Van Ollefen (1793)
11.5. Het verslag van Van Ollefen. Puntsgewijze analyse en conclusies 
11.6. Welk kerkdorp werd door Van Ollefen beschreven?
          11.6.1. Het probleem
          11.6.2. De loop van de Maas vanaf het 11e bolbaken naar Maasdam
          11.6.3. De naam en de locatie van het kerkdorp uit Van Ollefen
          11.6.4. WieLdrecht MaCh Water beCLagen
11.7. Samenvatting

12. De locatie van de drie verdwenen dorpen
12.1. Drie locaties
          1. Het kerkhof ten zuidoosten van het dorp Strijen
          2. Het kerkhof ten noordoosten van het dorp Strijen
          3. Het kerkhof ten zuidwesten van het dorp ’s-Gravendeel
12.2. Samenvatting

13. De verbeelding
13.1. Een narratieve verbeelding van de dijkdoorbraak in de zuidwesthoek van de
            Grote Waard op 18 en 19 november 1421
13.2. Een getekende verbeelding van de dijkdoorbraak in de zuidwesthoek van de                    Grote Waard op 19 november 1421

Algemene slotnoten
1. Retabel
2. Legende en ontlegendarisering
3. Een stormvloed?
4. De Paasstijl
5. Charter of oorkonde? Primaire en secundaire bronnen
6. Het getuigenis
7. Leijderkerk en Leijderambacht
8. Bonaventura
9. Graven en één gravin van Holland
10. Sint Elisabeth

Geraadpleegde literatuur en archieven

1 
1 
5
9
10
13

14 
14 
15 
17 
17 
17 
18 
25 
27  

28 
28 
28 
28 
34   

36 
36 
37 
38 
41 
44  

45 
45 
47     

48 
48 
48 
49 
50   

51 
51 
52 
57 
59   

61 
61 
61 
61 
61 
64   

65 
65 
72 
72 
74 
75   

77 
77 
77 
83 
84 
86
    
87 
87 
87 
87 
89 
93 
97 
98 
105   

106 
106 
107 
107 
107 
107 
110 
111 
111   

116 
116
116
116
117 
119 
121 
121 
122 
123 
123 
125 
  
127 
127       





129       

129 

130     

132                       











137